Hofzanger, radiopionier en muziekregisseur

Cornelis
Bronsgeest

Biografie in voorbereiding

Lees verder

Cornelis Bronsgeest

Cornelis Bronsgeest (Leiden, 24 juli 1878 – Berlijn, 22 september 1957) is nagenoeg vergeten, maar was in zijn tijd een gevierde bariton van internationale statuur. Na een gedegen opleiding in Nederland en Duitsland, maakte hij een glansrijke carrière via de Stadsschouwburgen van Maagdenburg en Hamburg, waarna hij op relatief jonge leeftijd werd aangesteld bij de Berlijnse hofopera (later: Staatsopera 'Unter den Linden'). Hij werd gedecoreerd door de toenmalige keizer Wilhelm II, toerde door Europa en deed diverse pogingen om het povere peil van de Nederlandse opera nieuw leven in te blazen.

Wat Bronsgeest vooral onderscheidt van andere beroemde tijdgenoten in de muziek, is dat hij aan de wieg stond van de radio. De Berlijnse ‘Rundfunk’ ontwikkelde zich in de loop van de jaren ’20 razendsnel tot een massamedium bij uitstek. Naast het hoorspel, behoorden klassieke muziek en opera tot de populairste onderdelen van de programmering. Bronsgeests ster rees snel en hij werd minstens zo beroemd als radioman, als hij in de rol van bariton was geweest. De Berlijnse radio werd het nieuwe platform voor het ontdekken en lanceren van sterren. De tenor Joseph Schmidt bijvoorbeeld, kon geen podiumcarrière maken door zijn geringe postuur.

Schmidt werd echter wereldberoemd na zijn ontdekking door Bronsgeest, die hem engageerde voor radio-optredens en plaatopnamen. De radio populariseerde bepaalde muziekstromingen zoals de opera en operette, zorgde voor meer bezoekers in de theaters, maar werd ook opdrachtgever van nieuwe muziekcomposities en het opnieuw introduceren van vergeten werken. Bronsgeest was de oprichter van twee belangrijke instellingen: het Berliner Rundfunk Orchester en het Berliner Rundfunk Chor (thans: Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin (RSB) en Rundfunkchor Berlin).

Tijdens zijn carrière deelde Bronsgeest podium en studio met talloze gedenkwaardige zangers zoals Enrico Caruso, Geraldine Farrar, Jacques Urlus, Johannes Messchaert, Louis van de Sande, Anton van Rooy, Joseph Schmidt, Paul Knüpfer, Frieda Hempel, Baptist Hoffmann, Walther Kirchhoff, Erna Denera, Gotthelf Pistor en Ludwig Hofmann. Bovendien engageerde hij diverse beroemde dirigenten om op treden in zijn Berlijnse radiostudio’s: Erich Kleiber, Willem Mengelberg, Richard Strauss, Thomas Beecham, Bruno Seidler-Winkler, Siegfried Wagner, Bruno Walter, Otto Klemperer, Selmar Meyrowitz, Max von Schillings, Hugo Rüdel, Leo Blech en Hermann Abendroth.

Muziekfragment van Cornelis Bronsgeest in de rol van Amfortas in Richard Wagner’s Parsifal (Akte III). Orkest en koor van de Berlijnse Staatsopera onder leiding van Dr. Karl Muck (dirigent) en Prof. Hugo Rüdel (koorleider). Opgenomen in de Singakademie, Berlin (1928). CD: Naxos 8.110049-50.

Biografieproject

Mijn bedoeling is om een wetenschappelijke biografie te schrijven over het leven en werk van Cornelis Bronsgeest. Deze biografie moet muziek, media- en technologiegeschiedenis met elkaar te verbinden. De biografie wordt geschreven op basis van uitgebreid literatuur- en archiefonderzoek en zal ook betrekking hebben op Bronsgeests echtgenotes: achtereenvolgens Bertha Kleen (actrice), Charlotte Kant (post-impressionistisch schilder) en Elsa Mehn (secretaresse).

Verzoek om hulp

Heeft u informatie over Cornelis Bronsgeest, zijn echtgenotes, familie of collega’s, wilt u dan contact met mij opnemen via het onderstaande webformulier. In het bijzonder ben ik op zoek naar:

  • Persoonlijke en zakelijke correspondentie.
  • Recensies en brochures van optredens, grammofoonplaten en radio-optredens.
  • Memoires en dagboeken van collega’s.
  • Artikelen, boeken, toespraken en hoorspelen.
  • Foto’s en filmmateriaal, grammofoonplaten, wasrollen en bandopnamen.

Alvast hartelijk dank!

Anton van Kempen

Is in het kader van dit project verbonden aan de Universiteit Utrecht, afdeling Muziekwetenschap. Daarnaast is hij sinds 1994 werkzaam op het gebied van wetenschappelijk uitgeven en gespecialiseerd in de ontwikkeling van educatieve media (e-learning). Hij studeerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de universiteiten van Leiden en Leuven. Zijn interesses gaan in het bijzonder uit naar klassieke muziek, cultuur- en mediageschiedenis en geluidstechnologie.

Anton van Kempen